در دوم سپتامبر ۲۰۲۵، چین یک رژه عظیم نظامی در میدان تیان‌آنمن پکن برگزار کرد. این رژه، به مناسبت هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم، نه تنها نمایش قدرت نظامی چین بود بلکه در بُعد دیپلماسی عمومی، حامل پیام‌های چندلایه به مخاطبان داخلی و خارجی محسوب می‌شد. حضور رهبرانی چون ولادیمیر پوتین و کیم جونگ اون در کنار شی جین‌پینگ، بعدی ژئوپلیتیک و رسانه‌ای ویژه به این مراسم داد.
این گزارش به تحلیل ابعاد مختلف این رویداد در حوزه دیپلماسی عمومی چین می‌پردازد.
۱. نمایش قدرت برای داخل کشور
انسجام ملی: برگزاری چنین رژه‌هایی با هدف تقویت روحیه ملی‌گرایی و القای تصویری از «چین قدرتمند و باثبات» به مردم انجام می‌شود. شی جین‌پینگ در سخنرانی خود از «پیشرفت غیرقابل توقف چین» سخن گفت که نشانه‌ای از روایت‌سازی درونی برای مشروعیت‌بخشی به رهبری حزب کمونیست است.
یادآوری تاریخی: ربط دادن رویداد به پیروزی در جنگ جهانی دوم، تلاشی برای تقویت حافظه جمعی و قرار دادن حزب کمونیست در نقش ناجی ملت چین از سلطه خارجی است.
۲. پیام‌های خارجی و تصویرسازی بین‌المللی
رقابت روایی با غرب: رژه مذکور پیامی آشکار به ایالات متحده و متحدانش داشت: چین نه تنها بازیگر اقتصادی بلکه یک قدرت نظامی پیشرفته و رهبری‌کننده نظم جایگزین است.
دیپلماسی همراهی با متحدان: حضور پوتین و کیم، نشانه‌ای از شکل‌گیری «بلوک‌های قدرت» در برابر غرب بود. این تصویرسازی رسانه‌ای با استقبال گسترده رسانه‌های روسی و کره شمالی همراه شد.
ارسال پیام بازدارندگی: نمایش موشک‌های مافوق صوت، پهپادهای پیشرفته و تانک‌های هوشمند، بیش از آنکه تمرین نظامی باشد، به‌منزله زبان بازدارندگی در دیپلماسی عمومی چین عمل کرد.
۳. ابعاد رسانه‌ای و دیپلماسی عمومی
رژه ۲ سپتامبر ۲۰۲۵ در رسانه‌های جهانی بازتابی گسترده یافت، اما روایت‌ها به‌شدت متفاوت بودند. رسانه‌های داخلی چین، مراسم را «پیام صلح» و نشانه‌ای از «اقتدار باثبات» کشور معرفی کردند. در مقابل، رسانه‌های غربی چون Washington Post و Reuters بر وجه نظامی و تهدیدآمیز آن تمرکز داشتند و آن را نشانه‌ای از ورود جهان به فاز تازه‌ای از رقابت ژئوپلیتیک دانستند.
پوشش رسانه‌ای بین‌المللی: رسانه‌هایی چون Financial Times، Reuters و Washington Post روایت‌های متفاوتی ارائه کردند: برخی بر قدرت‌نمایی و برخی بر نگرانی از آغاز یک «دوران جنگ سرد جدید» تأکید داشتند.
تولید تصویر مثبت در داخل: رسانه‌های داخلی چین، مراسم را «نشانه صلح و ثبات» معرفی کردند و به نقش چین در «حفظ نظم جهانی» پرداختند. این دوگانگی نشان می‌دهد دیپلماسی عمومی چین همزمان دو روایت متفاوت را برای دو مخاطب هدف (داخلی/خارجی) مدیریت می‌کند.
تکنیک‌های نمادین: انتخاب میدان تیان‌آنمن، استفاده از تاریخ جنگ جهانی دوم و برجسته‌سازی حضور رهبران خارجی ابزارهای نمادین برای قدرت‌نمایی نرم هستند.
در همین بستر رسانه ای ، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، با یک توییت جنجالی واکنش نشان داد و نوشت: " چین در این رژه می‌بایست به جای نمایش قدرت، از ایالات متحده به‌عنوان ناجی خود در جنگ جهانی دوم یاد می‌کرد".
این توییت بازتاب گسترده‌ای یافت و به‌سرعت در رسانه‌های غربی برجسته شد. پیام ترامپ تلاشی بود برای بازتعریف روایت تاریخی: آمریکا نه تنها پیروز اصلی جنگ، بلکه ناجی چین معرفی شود. این در تضاد مستقیم با روایت چین قرار داشت که حزب کمونیست را قهرمان اصلی جنگ و مقاومت ضدفاشیستی می‌داند.
از سوی دیگر، حضور رهبران ایران، پاکستان، هند و ترکیه در این مراسم نیز بار دیپلماتیک ویژه‌ای داشت.
حضور ایران و پاکستان نماد تعمیق روابط و تقویت پیوند با پروژه «یک کمربند – یک جاده» بود.
حضور ترکیه، به‌عنوان عضو ناتو، پیام روشنی به غرب داشت مبنی بر اینکه چین قادر است روابط فراتر از بلوک‌بندی سنتی ایجاد کند.
حضور هند هم با توجه به رقابت و همکاری همزمان دهلی–پکن، نشان‌دهنده پیچیدگی روابط آسیایی در نظم جدید است.
به این ترتیب، رژه نه فقط یک نمایش نظامی، بلکه صحنه‌ای برای میدان‌آرایی رسانه‌ای و دیپلماسی عمومی چندلایه شد؛ جایی که روایت چین، ضدروایت آمریکا و حضور رهبران منطقه‌ای در کنار هم معنا پیدا کردند.
۴. تحلیل در چارچوب دیپلماسی عمومی
بر اساس نظریه‌های دیپلماسی عمومی، چین در این رژه سه سطح از اهداف را دنبال کرد:
سطح نمادین: پیوند گذشته (پیروزی در جنگ) با حال (قدرت نظامی امروز).
سطح روایی: ارائه چین به عنوان قدرتی «غیرقابل توقف» و در حال شکل‌دهی نظم جدید.
سطح راهبردی: ارسال پیام به غرب و همزمان تقویت پیوندهای راهبردی با روسیه و کره شمالی.
۵. نمادشناسی و تحلیل تصویر
میدان تیان‌آنمن: نماد انقلاب و اقتدار تاریخی.
پرچم‌های سرخ: تاکید بر تداوم ایدئولوژیک.
تاریخ جنگ جهانی دوم: نماد مبارزه با سلطه خارجی و حفظ استقلال.
حضور رهبران خارجی: نماد «بلوک‌سازی» در برابر غرب.
6. مقایسه با رژه‌های قبلی
)۲۰۱۵ (هفتادمین سالگرد جنگ جهانی دوم: تأکید بر نقش چین در پیروزی تاریخی؛ در آن زمان پیام اصلی «صلح و توسعه» بود.
)۲۰۱۹ (هفتادمین سالگرد جمهوری خلق :مرکز بر دستاوردهای اقتصادی و نظامی به‌عنوان پشتوانه «رویای چین».
)۲۰۲۵ (هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم: برجسته‌سازی پیوند تاریخی با قدرت امروز + نمایش فناوری‌های نظامی پیشرفته + حضور متحدان استراتژیک.
مقایسه نشان می‌دهد که چین از رویکرد «صلح‌محور» به سمت «قدرت‌محور» در دیپلماسی عمومی حرکت کرده است.
ملاحظه
رژه ۲ سپتامبر ۲۰۲۵ فراتر از یک نمایش نظامی بود؛ این رویداد یک ابزار کلیدی دیپلماسی عمومی چین برای روایت‌سازی، تصویرسازی و پیام‌رسانی چندسطحی بود. در شرایطی که رقابت چین و غرب در حوزه‌های اقتصادی، فناورانه و امنیتی شدت یافته، چنین مراسم‌هایی به تقویت «قدرت نرم مبتنی بر قدرت سخت» کمک می‌کنند.
برای پژوهشگران دیپلماسی عمومی، این رویداد نمونه‌ای روشن از پیوند دیپلماسی سخت و نرم و چگونگی استفاده از مناسبت‌های تاریخی برای اهداف سیاست خارجی است .
منابع و مآخذ اینترنتی
- Financial Times – Xi Jinping hails 'unstoppable' China at landmark military parade
- Reuters – 'Peace or War': China's Xi hosts massive military parade with Putin and Kim
- Washington Post – China stages massive parade for World War II anniversary
- El País – China proyecta su visión alternativa del mundo frente a EE UU en una cumbre junto a Modi y Putin
نظر شما